گزارش// ارمغان سحر، پایان کابوس های تاریکی پس از زلزله/ گزارشی از فعالیت های تیم سحر جمعیت هلال احمر استان قم در مناطق آسیب دیده از زلزله غرب کشور

درست بیش از یک ماه است که نسیم بی مهری روزگار، در میانه ی پاییزی که اینک رو به زمستانی سخت و سرد پیش میرود در دل دشت ذهاب کرمانشاه، پیچیده و تمام زیبایی های این روزهای هر سال در منطقه سرپل ذهاب را، به ویرانه ای محزون و دلگیر تبدیل کرده است، هر سو می نگری کوهی از آوار بر پیکر زخمی زمین روستاهای این دشت برجای مانده است و مردمان این روستاها از شب پس از حادثه، هر شب با خاطراتی از جنس تلخی به خواب می روند و با کابوس پس لرزه های گاه و بیگاه و شیون و ترس کودکان از خواب بیدار می شوند.

در این میان جوانانی از تبار مهربانی با تن پوش های سرخ و سپید و پیام همدلی در قالب تیم های سحر سازمان جوانان هلال احمر، همراهان روزهای سختی این مردم شده اند، گروه به گروه در مناطق آسیب دیده از زلزله حاضر شده و مهربانی و امید و آرامش را در هجوم تلخی ها به ارمغان می برند.

با اعضای تیم حمایت های روانی، اجتماعی و فرهنگی (سحر) استان قم همراه می شوم، همسفر با حجم دردهای مانده بر دل این دشت و مردمانی که روزهای سختی را سپری میکنند، فقط به امید فرداهای بهتر…

روز نخست تیم ۲۸ نفره در دو گروه به ۱۲ روستا اعزام می شوند، از توزیع اسباب بازی و کتاب های کودکان و لوازم نقاشی تا توزیع اقلام کمک آموزشی بین کودکان و نوجوانان، حمایت روانی از طریق بازی های هدفمند و فعالیت های فیزیکی، نقاشی کودکان و نقاشی روی صورت، نقاشی روی دیوار تا آموزش و حمایت های روانی و پاکسازی محیط زیست و بازدید با خانواده های توان یابان و بازماندگان و عیادت از مصدومان… گویی در میان این همه آوار و در هر تلاشی می تواند لبی را به خنده مهمان کند و دلی گرفته را بگشاید.

اعزام تیم های سحر سازمان جوانان تلاش کلیدی و کارگشای امور در زلزله

معاون امور جوانان جمعیت هلال احمر استان قم نفر اول تیم سحر است، او که خود دانش آموخته ارشد روان شناسی و دارای مدرک مربیگری حمایت های روانی اجتماعی است و از اهمیت بالای اقدامات تیم های سحر در منطقه به طور کامل آگاهی دارد.

وی با بیان اینکه آسیب های ناشی از بلایا را می توان به مانند کوه یخی عظیم تشبیه کرد که قسمت اعظم آن زیر آب است. اظهار کرد: مرگ ها و مجروحیت های جسمانی بخش بیرونی کوه یخ که از آب بیرون است را تشکیل می دهد اما معلولیت ها، عوارض روانی اجتماعی، اختلالات روانی که گاها” تا پایان عمر همراه فرد خواهد بود را بدنه اصلی کوه یخ است که زیر آب وجود دارد و معمولا مورد غفلت واقع می شود و موجب رنج و ناراحتی، افت کارکرد و دچار درجاتی از اختلالات روانی بسیاری از انسان ها اعم از آسیب دیدگان، بازماندگان، امدادگران و عموم مردم می شود.

محمد مصباحی تصریح کرد: جدال و رویایی انسان ها با پدیده های طبیعی پیشینه ای به بلندای تاریخ بشر دارد. این سوانح و بلایا هرساله در جهان منجر به مرگ، معلولیت جسمی و روانی میلیون ها نفر و خسارات مالی فراوانی می شود. کشور ایران بعنوان یکی از ۱۰ کشور بلاخیز جهان دائما” و در زمان های مختلف دستخوش همین بلایا و حوادث شده و همه ساله بسیاری از انسان ها جان خود را از دست می دهند و تعداد زیادی هم از نظر جسمانی و روانی آسیب می بینند.

وی افزود: در همین راستا تشکیل تیم های حمایت روانی اجتماعی سحر سازمان جوانان یکی از کلیدی ترین تلاش هایی است که در این مواقع می تواند کارگشا امور افراد آسیب دیده از زلزله باشد. کاری اصولی و تخصصی که می تواند به سرعت مثمر ثمر باشد و که با فرآیندی که طی آن فرد بتواند سلامت روانی خود را بهبود بخشیده و با فشارهای روانی ناشی از سوانح سازگار شود و کارهای روزانه خود را از سر بگیرد.

تیم سحر و اجرای تخصصی حمایت های روانی

حسین ملکی از سال ۱۳۹۰ با جمعیت هلال احمر به صورت داوطلبانه فعالیت دارد و عضو تیم سحریا‌‌ همان سازماندهی حمایت های روانی-اجتماعی پس از بلایا است. وی که اولین دوره آموزشی، تخصصی کشوری در این زمینه را در سال ۹۳ تحت نظارت موسسه آموزش عالی علمی کاربردی هلال ایران سپری کرده و هم اکنون به عنوان روانشناس تیم حمایت های روانی استان قم مشغول انجام وظیفه است، با اشاره به وضعیت کودکانی که پس از وقوع زلزله دچار ترس و استرس شدند و از لرزش می ترسند، گفت: ما در تیم سحر استان قم برای نخستین بار تصویرسازی به همراه مواجه سازی را با تکنیک پتو لرزان انجام دادیم که با استقبال خوب و آرامش کودکان آسیب دیده از زلزله مواجه شد.

وی در مورد نحوه اجرای این روش توضیح داد: ابتدا به کودکان گفته شد که تصور کنید اکنون همان شب وقوع زلزله است و از او خواستیم در محیط که قرار دارد برای نجات خود تلاش کند (در واقع شب زلزله را وصف می کنیم) و بعد مواجه سازی را به اجرا در آوردیم، یعنی زلزله آمد و زمین دچار لرزش می شود و کودک که روی پتو قرار دارد را با حرکت هایی شبیه زلزله می لرزانیم.

وی با بیان اینکه این تکنیک می تواند با تشویق، موسیقی و خنده کودکان همراه باشد افزود: در علم روانشناسی این کار به عبارت “حساسیت زدایی منظم” شناخته شده است.

ملکی ادامه داد: تیم سحر در کنار این روش؛ از تکنیک بیان خاطرات و توصیف زمان زلزله برای آرامش بخشیدن به کودکان آسیب دیده بهره برد که، این مهم به قبول مرگ که مرحله ای از سوگواری است کمک شایانی می کند. معمولا افراد در بحران در مرحله انکار می مانند و قبول و پذیرش این که عزیزشان را از دست داده اند برای آنها دشوار است از این رو انکار این مسئله آسیب های بسیاری را به آنها وارد می کند.

ترسیم نقش خانه هایی آباد بر سپیدی کاغذها

فرشته نعمتی متولد ۷۵ است و از سال ۹۳ در کانون های دانشجویی حوزه جوانان جمعیت هلال احمر استان قم مشغول به فعالیت و در بخش فرهنگی و هنری است، وی در تیم های سحر طبق برنامه ریزی های صورت گرفته بیشتر با کودکان و نوجوانان و سرو کار داشت، وی از لحظه های خدمت در کنار تیمی متخصص در مناطق زلزله زده سرپل ذهاب گفت: تمام روزها برایم تجربه و خاطره ای شاید توام با تلخی و شیرینی بود.

وی با بیان اینکه کرمانشاه نیازمند حضور امدادگران و تیم های سحر خستگی ناپذیر، مقاوم و دلسوز است. افزود: هرگز فراموش نخواهم کرد، جمله ایی که کودکی ۶ ساله صبح آنرا نوشت و شب ویرانه های خانه جانش را گرفت و از آن خانواده ۵ نفره تنها پدر و فرزندی چندماهه باقی ماندند و تنها یادگار پدر جمله ایی زیبا با دستخط فرزندش و دسته گلی از همسرش بود.

وی که در مدت حضورش تمام لحظه ها با انرژی فراوان مشغول بازی با کودکان و دلجویی از خانواده ها بود از حس و حالش در خدمت رسانی اینچنین گفت: من آنجا پیرمردی را دیدم که چندین نسل را دیده و سرد و گرم روزگار را چشیده بود و اینبار برگی دیگر از زندگی اش رقم میخورد. کودکانی بودند که تفکرات و آرزوهایشان را به روی کاغذ می آوردند و تمام آنها چیزی نبود بجز نقش خانه هایی آباد و زیبا…

نعمتی با یادآوری خاطرات خود از خدمت در تیم سحر در کنار کودکان روستاهای سرپل ذهاب گفت: درک کردن برخی از دقایق بسیار سخت بود، کودکی را دیدم که با ذوق و ظرافتی خاص نقاشی زیبایی کشید اما در انتها با رنگ سیاه تمام آنرا خط خطی کرد. و یا کودکی را دیدم که نقاشی اش را با پرچم ایران آغاز کرد و کودک دیگری که به پاس تشکر از حضور ما نقش هلال احمر را به تصویر کشید.

این عضو تیم سحر با بیان اینکه کرمانشاه پر است از کودکانی باهوش و ذکاوت و استعداد اما بدون امکانات کافی، ابراز کرد: از آن روزها حرف و خاطره بسیاری دارم، از کودکانی که با حضورمان شاد شدند و پس از مدتها والدین آنها را خندان میدیدند و والدینی که بیشتر نگران فرزندان و آینده آنان بودند. مدیر مدرسه ایی که مادرانه نگران شاگردان و آینده آنان بود و با خوشحالی آنان شاد شد. در این همدلی های فهمیدم، کرمانشاه مردمانی دارد از جنس مقاومت، مهمان نواز و مهربان، بوسه آنان بر دستهایمان نشانگر قدردانی آنان نه تنها از ما بلکه از تمام مردم ایران بود.

شکوه همراهی و همدلی در عصر حاکمیت منیّت ها

یکی از زیباترین جلوه های محبت کمک داوطلبانه و انسان دوستانه است، کمک داوطلبانه و انسان دوستانه یعنی گذشتن از همه وابستگی ها، دلبستگی ها و نیازها برای حُسن تأمین نیاز دیگران! بی تردید، هنگامی که این دیگران از نزدیکان و عزیزان دیرآشناست، ایثار زیبا و ارزشمند است، اما آنگاه که دیگران آنانی هستند که هیچ آشنایی و مراوده شخصی با کمک دهنده و خدمت گیرنده ندارند، یاری دهی شکوه و معنای دیگری می یابد.

حس و حال اعضای تیم سحر از کمک داوطبانه و انسان دوستانه و خدمت به مصبیت زدگانی که در وضعیت نامطلوبی به سر می برند و دچار قهر طبیعت شده اند وصف نشدنی است.

رضوان حقیقت نژاد که از سال ۹۲ با هلال احمر آشنا شده و به طور جدی پیگیر برنامه ها و دوره های آموزشی بوده، در تیم سحر مسئول برگزاری برنامه های ورزشی و بازی با کودکان بود، وی با اشاره به هیجان کودکان از حضور تیم های سحر در مناطق آسیب دیده از زلزله گفت: در هر روستا بیش از سه بازی دسته جمعی انجام دادیم.

وی با اشاره به اجرای بازیهای گروهی از جمله، وسطی، فوتبال، منچ، دارت، طناب کشی، گرگم به هوا، عمو زنجیر باف، هفت سنگ، قطار بازی و مسابقه پرواز موشک های کاغذی افزود: تنوع بازی ها همه کودکان را همراه ما میکرد، با ورود به روستاها و دیدن مهربانی کودکان و خانواده ها هر قدم پیش میرفتیم شادی در بین اهالی روستا موج میزد، به حدی که در لحظه خداحافظی وقتی با آنها گفتگو می کردیم لبخند میزدند و در نگاهشان نشانی از امید هویدا بود که همین امر به ما انرژی خیلی خوبی برای ادامه کار می داد.

وی با اشاره به اینکه قشنگ ترین خاطره ام در کنار دانش آموزان دبیرستان دخترانه روستای مشکنار و در زمان خداحافظی رقم خورد، بیان کرد: یکی از دختران آن مدرسه هنگام خداحافظی تیم سحر ضمن تشکر از حضور ما گفت: “ممنون که باعث شدین بعد از اون حادثه امروز دلمون شاد بشه”.

حقیقت نژاد با بیان اینکه دردناک ترین خاطره ام مربوط به آخرین روز حضور تیم سحر در مناطق بود گفت: به روستایی وارد شدیم که همه چیز ویران شده بود و فقط چند در فلزی از خانه ها باقی مانده بود و غمگین ترین لحظه دیدن عکس سه کودک با نام خانوادگی مشترک در یک قاب روی دیواره چادر خانواده ای که عزیز از دست داده بودند و بغض بزرگی که گلویم را سخت می فشرد…

همراهی با تیم سحر، تجربه ای موفق و اندوخته ای ارزشمند

روزهای خدمت به پایان رسید و تیم سحر جمعیت هلال احمر استان قم علاوه بر خدمت رسانی توانست تجربه دیگری در کارنامه فعالیت های درخشان خود در مناطق رقم بزند. مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان قم در پیامی از خدمات تیم های سحر معاونت امور جوانان استان قم در مناطق آسیب دیده از زلزله غرب کشور تقدیر کرد.

دکتر محمد گل فشان؛ در این پیام خدمت به خلق را یکی از راه های کسب رضایت خالق برشمرد و افزود: و چه خدمتی بالاتر از امید بخشیدن و تسکین آلام دردمندانی که تقدیر روزگار، سرنوشت زندگی و آرامش آنها را بر مدار ویرانی در دل زلزله قرار داده است.

وی که در بدرقه جوانان عضو تیم سحر هلال احمر استان قم، گفته بود، “بروید و برای رضای خداوند مرهم دردهای مردمان رنجور از زلزله غرب کشور باشید،” پس از اتمام ماموریت این تیم، تصریح کرد: امروز حضور موثر، حمایت روانی و شادی بخشیدن به مردمان آسیب دیده از این زلزله غمبار، تجربه ای موفق برای همه شما جوانان نیک اندیش، و اندوخته ای ارزشمند برای آخرت است. امروز به شما و همت بلندتان افتخار می کنم، به اینکه در بهترین روزهای زندگی در فصل توانایی و روزگار جوانی، دلهای مهربان و دستان اراده شما با غیرتی انسانی در هم آمیخت و بارقه های امید به روزهای خوب آینده را در دل های مردمان آسیب دیده از زلزله آن دیار روشن کرد.

گل فشان خاطرنشان کرد: در تصاویر منتشر شده از تلاش های شما، با لبخندهای کودکان و آرامش نگاه آنها برخود بالیدم که فرزندان و مجاوران دیار کریمه اهل بیت(س)، جوانان پاک نهاد عضو تیم های سحر جمعیت هلال احمر قم به رسم سخاوت بانوی کرامت به خوبی به وظیفه خطیر خود عمل کرده و با تکیه بر اصول انسانی بی هیچ چشمداشتی، سفیران همدلی و نیکویی مردم شریف استان قم شدند.

تهیه و تنظیم: ریحانه خلج