یادداشت//”کمپین ملی نه به تصادفات” و تاثیر آن در ارتقا فرهنگ عمومی جامعه

مدتی است که نام کمپین ملی "نه به تصادفات جاده ای" بر سر زبان ها افتاده و مورد استقبال و حمایت قشر های مختلف مردم قرار گرفته است؛ در این یادداشت سعی شده که میزان اهمیت و تاثیرگذاری اینگونه کمپین ها مشخص شود.

الزامات سبک زندگی مدرن موجب استفاده زیاد و غیرضروری از وسایلی همچون خودرو شده است؛ مقایسه میزان و شیوه مصرف با دیگران نیز یکی از این عوامل است که موجبات مسابقه‌ای را فراهم آورده‌ که مصرف بیشتر در آن به منزله برد بوده و در مواقعی کمتر مصرف‌کردن باعث احساس محرومیت و ولع شدید برای پرمصرفی می‌شود.

همچنین مشاهده رفتارهایی در رانندگی همچون سرعت غیر مجاز ؛ و الگو شدن این گونه رفتارها باعث می‌شود به جای کاری که باید انجام دهیم، کاری را که مشاهده می کنیم، تکرار کنیم؛ یا این گونه رفتارها را خودمان انجام می دهیم، و با دلایلی به نظر خودمان منطقی توجیه می کنیم، خواسته یا ناخواسته روی دیگران اثر می گذارد، لذا گاهی اوقات دچار تحریف در تصویر ذهنی خود یا نادیده‌گرفتن نقش خود و رفتارهایمان در تعامل با محیط و برجسته‌کردن نقش منفی دیگران در این امر می‌شویم. در واقع عوامل انسانی از قبیل نادیده‌گرفتن مقررات و خطاهای رانندگی، ویژگی‌های شخصیتی، ویژگی‌های شناختی نظیر، زمان واکنش، حواس پرتی و خستگی، سرعت غیرمجاز، میزان ادراک ریسک و نوع نگرش نسبت به رانندگی مخاطره‌آمیز است وممکن است منجر به تصادف شود.

تصادفات نهمین عامل مرگ‌ومیر در جهان محسوب می‌شوند؛ پیش‌بینی می‌شود که تا‌ سال ۲۰۲۰ حوادث جاده‌ای و تصادفات، سومین عامل مرگ‌ومیر بعد از بیماری‌های قلبی و افسردگی خواهد بود؛ بررسی تصادفات مختلف نشان داده که اکثر تصادفات ناشی از خطاهای انسانی است، و بررسی ها در ایران نیز همین نتیجه را نشان می‌دهد.

براساس راهنمای تشخیص و آماری اختلال های روانی (DSM-IV) واکنش های روان شناختی افراد خانواده قربانیان سوانح رانندگی ، فقدان رغبت و انرژی برای فعالیت، احساس گناه، افکار عود کننده مرگ و خودکشی، احساس ناامیدی و بی ارزشی خواهد بود؛کاهش آستانه تحمل نشانه‌ای از اختلال روان است که در رفتار رانندگی افراد بسیار تاثیرگذار است؛ همچنین افراد مضطرب، رانندگی تهاجمی دارند و این موضوع تصادفات رانندگی را چندین برابر می‌کند.

از آنجایی که رفتار رانندگی نشان از فرهنگ عمومی جامعه دارد و و رانندگی یکی از مواردی است که شخصیت انسان را در اجتماع آشکار می‌سازد، خطاهای انسانی و مشکلات روان شناختی رانندگان، با فرهنگ سازی می تواند کاهش آمار تصادفات رانندگی و تلفات و آسیب‌های ناشی از آن را در پی داشته باشد.

اقدام هوشمندانه، فرهنگی و آموزشی ” کمپین ملی نه به تصادفات جمعیت هلال احمر”، بسیار اثرگذار است، چرا که مهارت گفتن کلمه ی «نه» به درخواست هایی است که با ارزش ها و باورهای ما سازگار نیستند. با استفاده از این کلمه به دیگران ثابت می کنیم که آن قدر اعتماد به خود داریم که می توانیم به راحتی در برابر خواسته های اشتباه، نه بگوییم؛ از آنجایی که زندگی اجتماعی مستلزم رعایت مواردی است که هم حقوق دیگران و هم حقوق فرد در آن باید مورد توجه قرار گیرد، مهارت نه گفتن یکی از لازمه‌های موفقیت فرد در زندگی اجتماعی‌ است و احترام به حریم شخصی خود و دیگران است؛ مهارت نه گفتن را برای سلامت روان خود و رسیدن به اهدافتان بیاموزید!

باتوجه به اینکه اغلب کشته‌شدگان تصادفات، سرپرست خانواده هستند که با مرگ و از کار افتادگی آنها پیامدهای ناگواری گریبان‌گیر خانواده‌های آنها می‌شود و بعضاً به سمت فقر و تنگدستی پیش می‌روند و چه بسا معلولیت‌های جسمی و نقص عضو و دردهای مزمن مجروحان تصادفات رانندگی، سلامت روان آنها را نیز به خطر می‌اندازد و می تواند زمینه ساز آسیب های اجتماعی دیگر باشد؛ جدیت و مداومت در اجرای این گونه فرهنگ ساری ها مانند “کمپین ملی نه تصادفات” موثر و فرهنگ عمومی جامعه را ارتقا خواهد داد.

قم_ حسین ملکی، روانشناس و فعال حوزه های مرتبط با کنترل و کاهش آسیب های اجتماعی